Twee stemmetjes

Twee stemmetjes

Twee dagen geleden wist ik nog niet honderd procent zeker wat ik zou brengen, hier vanavond. Een oude, maar vertrouwde vriend borrelde weer als vanouds op in mijn brein: faalangst. Ik ben een schrijver en geen spreker, dus dit soort optredens vallen buiten mijn comfortzone. En hoe hard ik ook benadruk tijdens sollicitaties dat ik graag ‘uitdagingen’ aanga, toch zijn situaties als deze genoeg voor urenlang getwijfel en vooral: om mezelf te beginnen vergelijken met anderen. 

Mijn medekandidaten leken al snel zeker van hun stuk; ik deed er weken over om te beslissen waarover ik in godsnaam zou vertellen. Er liggen me zoveel dingen nauw aan het hart, en dit voelt als een moment waarop ik mijn kennis moet etaleren. Moet ik het hebben over de ongelijkheid in de gezondheidzorg, en dat 70 tot 90% van patiënten met onverklaarbare klachten vrouwen zijn? Over gynaecologische aandoeningen, die zoveel leed veroorzaken, maar ook zo onzichtbaar zijn – letterlijk onzichtbaar bij vrouwen zelf, maar ook figuurlijk in een maatschappij waarin hun klachten weggewuifd worden? Of moet ik het hebben over hoe diversiteit nog altijd een leeg begrip is binnen de media, aangezien onder het merendeel van de lezersbrieven een mannelijke naam prijkt?  

Zoals je hoort, nogal feministische thema’s. Woke, zo u wil. Maar misschien moet ik het over een andere boeg gooien en van mijn zwakte mijn sterkte maken. Misschien moet ik vanavond terugkeren naar mijn besluiteloosheid en het hebben over faalangst. Ik dacht dat ik er, na mijn studies, wel van losgekomen was. Dat de vele huilbuien mijn onzekerheden hadden weggewassen. Dat dacht ik. Maar nu ik aan de voet van een journalistieke carrière sta, voelt elke keuze als een cruciale beslissing. Een soort ‘alles of niks’-gevoel. Ik moet nu presteren. Nu de juiste keuzes maken. Nu aantonen dat ik echt wel een capabele persoon ben. Als ik het nu niet doe, kan ik die carrière wel vergeten en heb ik mijn kans verkeken. Toch?  

Faalangst is...  

Faalangst dus. Een woord dat hier ongetwijfeld niemand echt vreemd is. Misschien heeft iemand het zichzelf ook eigen gemaakt in de worsteling ermee. Om te kijken naar wat het precies inhoudt, is een definitie geven allicht het gemakkelijkst. Het is een woord dat relatief simpel te ontleden valt: angst om te falen. Het valt alleen niet zo makkelijk te beschrijven omdat het zo veel kan omvatten. Hoe beschrijf je een eeuwige strijd tussen twee stemmetjes in je hoofd die anderen nooit horen, laat staan begrijpen?  

Twijfel. Overdenken. Besluiteloosheid. Vermijden. Nadenken. Vergelijken. 

Wacht. Dit werkt niet. Op een andere manier dan maar.  

Faalangst is… Scrabble nog altijd niet leuk vinden, omdat je de druk voelt om goede woorden te kunnen leggen – en als taalkundige zou je net daarin moeten uitblinken. Faalangst is… je afvragen of je vrienden, waarmee je al jaren bevriend bent, je nog leuk vinden. Mails en artikels drie keer nalezen alvorens op de verzendknop te drukken. Het is stagelopen bij De Morgen Magazine en het géén optie vinden om er daarna niét te mogen freelancen, want anders zou dat van jou geen goede journalist maken. Je inzending voor Nieuw Geluid last minute indienen, omdat je tijdsdruk intussen nodig hebt om te kunnen kandideren. 

Faalangst is ook niets zelf kunnen beslissen uit angst om de verkeerde keuze te maken, wat resulteert in tien verschillende mensen raadplegen die uiteraard allemaal iets anders zeggen, waardoor je uit deze waaier aan meningen opnieuw niet kunt kiezen, want, jawel, je bent bang om te falen in het maken van de juiste keuze. (Dat is trouwens ook wat er tijdens de voorbereiding van dit toonmoment misliep).  

Faalangst is mails uitstellen om te solliciteren, omdat je bang bent dat, eens je je veilige plek achter de schoolbanken verlaat en op de voorgrond moet treden, plots zal blijken dat je eigenlijk helemaal niet zo capabel bent. Het is, eens je geselecteerd bent, denken dat je daar per ongeluk beland bent. Het is constant je eigen succes relativeren en dat toeschrijven aan andere factoren of personen. 

Faalangst en het imposter-syndroom  

Dat laatste, waarbij je nieuw aangereikte kansen uit de weg gaat uit angst om door de mand te vallen, wordt ook het imposter-syndroom genoemd. Dat is niet volledig hetzelfde als faalangst, want faalangst gaat over specifieke taken (Scrabble, weet je nog), terwijl het imposter-syndroom die taken overstijgt. Het zijn gevoelens over je professioneel functioneren - en dan vooral het zogezegde gebrek daaraan - die steeds terugkeren. Hmm. Dat verklaart waarom, hoewel ik een job heb als taalkundige en freelancejournalist – en dus blijkbaar wel goed ben in wat ik doe? – de stemmetjes in mijn hoofd laag maar zoemend blijven fezelen. Een beetje als een brommende koelkast op vakantie. Faalangst en het imposter-syndroom lijken dus hand in hand te gaan. 

Een snelle Google-search leert me ook dat het vooral hoogopgeleide vrouwen zijn die er last van hebben. Omdat we minder aangeleerd worden om onze angsten te trotseren, en omdat we nog altijd de minderheid vormen in bepaalde sectoren. Allicht omdat onze keuzes ook veel meer geëvalueerd en bekritiseerd worden en onze capaciteiten nog altijd lager worden ingeschat en vergoed dan die van een man. We moeten onszelf harder bewijzen. En laat ‘slagen’ daar net een essentieel onderdeel voor zijn. Of om het met de woorden van mijn persoonlijke lifecoach Taylor Swift te zeggen: ‘If I was a man, I’d be the man’. 

Is het vermoeiend om naar mijn gedachtetrein te luisteren? Dat is faalangst ook. Ook voor je omgeving trouwens. Vaker wel dan niet veroorzaakt het onbegrip en discussies als je weer eens panikeert over de meest ogenschijnlijk onbenullige zaken. Het uit zich nu eenmaal in elk aspect van je leven, het zit vervat in elke cel van je lichaam. En dus moet je manieren zoeken om ermee te leren omgaan.  

Dat gebeurt bij faalangst met vallen en opstaan. Het is nog steeds je eigen verdiensten relativeren of toeschrijven aan anderen. Maar nu maar bij vijf mensen aankloppen voor advies in plaats van bij tien. Bijna niet kandideren voor Nieuw Geluid, maar dat dan toch doen. Toch die nieuwe kans aangrijpen, terwijl je die voordien misschien al geweigerd had.  

Heb ik nu de juiste keuze gemaakt om te kiezen voor faalangst? Heb ik het op een begrijpbare manier uitgelegd? Was het podiumwaardig, ook al is het niet poëtisch geschreven?  Ik vrees ervoor. Of is dat nu mijn faalangst die spreekt?

Foto: Marianne Hommersom